آي يو دي مخفف كلمه “وسيله داخل رحمي” (Intrauterine device) است. استفاده ازدستگاه آي يو دي IUD يكي از بهترين روش ها براي افرادي است كه به دنبال راهي مطمئن براي پيشگيري از بارداري ناخواسته هستند.
آي يو دي IUD از جمله روش هاي برگشت پذير با اثر گذاري طولاني مدت در جلوگيري از بارداري است و در دو دهه اخير بسيار مورد توجه بانوان قرار گرفته است. IUD در واقع دستگاه كوچك ميله اي شكل است كه درون رحم گذاشته مي شود البته قرار گيري آن درون رحم حتما بايد به وسيله متخصص زنان صورت گيرد. عملكرد آي يو دي بدين شكل است كه با ترشح نوعي پروژسترون مصنوعي به نام پروژستين از لقاح تخمك و اسپرم جلوگيري مي كند و بدين ترتيب مانع از بارداري مي شود .
به طور كلي دو نوع اي يو دي IUD هورموني و غيرهورموني وجود دارد كه در ادامه به توضيح آنها مي پردازيم.
آي يو دي IUD هاي هورموني
آي يو دي هاي هورموني يكي ازانواع آي يو دي IUD هستند كه با آزادسازي هورمون مصنوعي پروژسترون به نام پروژستين، مانع از لقاح اسپرم و تخمك مي شوند. هورمون‌هاي موجود در آي يو دي هورموني غشاء دهانه رحم را ضخيم تر مي كنند، با ضخيم تر شدن اين غشا مسير اسپرم براي رسيدن به تخمك بسته مي شود. و از بارداري جلوگيري مي كند.
نازك كردن پوشش رحم يكي ديگر از عملكردهاي پروژستين مي باشد كه در اين صورت امكان كاشته شدن تخمك در رحم و به دنبال آن بارداري تقريبا به صفر مي رسد. مدل هاي مختلف هورموني عبارتند از:
- اسكايلا (Skyla) كه طول عمر آن سه سال است.
- ليلتا (Liletta) با طول عمر چهار سال
- كايلينا (kyleena) با طول عمر پنج سال
- ميرنا (mirena) كه تا شش سال از بارداري جلوگيري مي كند.
آي يو دي IUD هاي غيرهورموني يا مسي
در اين نوع آي يو دي IUD، هورموني در كار نيست ولي در عوض با آسيب رساندن به اسپرم، مانع از رسيدن آن به تخمك مي شوند. همچنين با وجود آي يو دي هاي غيرهورموني در رحم، تخمك هاي سالم فرصت رشد كردن پيدا نمي كنند و در صورت رشد از بين مي روند.
اين روش جلو گيري از بارداري در كشور هاي غربي مثل آمريكا زياد مورد استفاده قرار مي گيرد. جالب است بدانيد با به كارگذاري آي يو دي غيرهورموني، مي توانيد حداقل ده سال از بارداري خود جلوگيري نماييد. برخي از متخصصين زنان و زايمان از اين نوع آي يو دي IUD در موارد اورژانسي نيز استفاده مي كنند چرا كه اين دستگاه بعد از قرار گرفتن در رحم بلافاصله شروع به كار مي كند و ميزان خطاي بسيار پاييني دارد.
بهترين آي يو دي كدام است؟
همانطور كه گفته شد اي يو دي IUD ها در دو نوع مختلف هورموني و غيرهورموني وجود دارند. هر كدام از آنها در مدل ها و برندهاي مختلف توليد و به بازار عرضه مي شوند. به دليل محبوبيتي كه دستگاه اي يو دي IUD در بين خانم ها دارد، امروزه در حدود 10 درصد از بانوان در دنيا براي پيشگيري از بارداري ناخواسته از آن استفاده مي كنند.
شايد براي شما نيز اين سوال كه بهترين نوع كدام است، پيش آمده باشد. در جواب اين سوال بايد بگوييم انتخاب براي افراد مختلف، متفاوت است و بنابر تصميم پزشك متخصص صورت مي گيرد. بدين ترتيب كه پزشك با توجه به پرونده پزشكي فرد، اولويت هاي شخصي او و نوع و سبك زندگي كه دارد و با در نظر گرفتن عوارض جانبي احتمالي، بهترين اي يو دي IUD را براي متقاضي تجويز مي كند.
درصد خطاي آي يو دي IUD
همانطور كه گفتيم يك آي يو دي IUD بسته به نوع و جنس آن بين 3 تا 10 سال عمر مي كند، ميزان خطاي آن كمتر از يك درصد است. برخي از آي يو دي ها تنها 0.2 درصد خطا دارند و همين باعث شده تا اين روش تبديل به يكي از محبوب ترين روش هاي جلوگيري از بارداري شود. اما بايد همواره با پزشك خود مشورت كنيد و مراقبت هاي بعد از قرار دادن دستگاه IUD را بياموزيد . زيرا در صورت بروز خطا و يا جابجايي آي يو دي احتمال بارداري وجود دارد.
مزاياي آي يو دي هاي هورموني
اولين مزيت آي يو دي IUD هاي هورموني، تاثير پذيري بسيار بالاي آنها است. همچنين تاثيرگذاري نوع هورموني آن نسبت به نوع غيرهورموني آن بيشتر است. افرادي كه از اين نوع اي يو دي استفاده مي كنند از قاعدگي منظم تري نسبت به سايرين برخوردارند، جالب است بدانيد IUD هاي هورموني به دليل وجود هورمون در آنها موجب كاهش خطر ابتلا به برخي سرطان ها از جمله سرطان رحم مي شوند.
مزاياي آي يو دي هاي غيرهورموني
از آنجايي كه اين نوع آي يو دي IUD عاري از هر گونه هورمون است، براي تمامي افراد مناسب و كاملا بي خطر مي باشد. به دليل عملكرد سريع بعد از گذاشتن دستگاه در رحم، در بسياري موارد به عنوان يك روش اورژانسي و اضطراري براي پيشگيري از بارداري مورد استفاده قرار مي گيرد. آي يو دي IUD هاي غير هورموني طول عمر بيشتري نسبت به نوع هورموني دارد به طوري كه برخي از آن ها حداقل 10 سال عمر مي كنند.
به طور كلي مزاياي اي يو دي IUD ها بيشتر از معايب آنها است . يكي از دلايل محبوبيت اين دستگاه هاي جلوگيري از بارداري ناخواسته علاوه بر تاثيرگذاري بالا، مقرون به صرفه بودن آنها مي باشد. افراد با گذاشتن دستگاه اي يو دي ديگر نگران خطاهاي انساني از قبيل فراموش كردن مصرف قرص هاي ضد بارداري و يا استفاده از كاندوم نيستند. كارايي بالا و پيشگيري طولاني مدت از مهمترين مزاياي اي يو دي IUD هاي هورموني و غيرهورموني است كه باعث شده بسياري از بانوان آن را به ساير روش هاي جلوگيري از بارداري ناخواسته ترجيح دهند.
معايب استفاده آي يو دي IUD
از جمله معايب آي يو دي IUD ، احساس درد شديد در زمان قرار دادن آن داخل رحم و همچنين احتمال ابتلاي زوجين به بيماري هاي جنسي و عفونت هاي مقاربتي است چرا كه آي يو دي IUD مانند كاندوم از افراد در مقابل اين بيماري هاي آميزشي محافظت نمي كند. افرادي كه از IUD استفاده مي كنند ممكن است دچار عفونت در لگن شوند. اگر دستگاه آي يو دي در داخل رحم خود كار گذاشته ايد و علائمي از قبيل تب و لرز يا درد و گرفتگي در زير شكم داريد در اسرع وقت به پزشك خود مراجعه نماييد چرا كه احتمال اينكه به عفونت لگن مبتلا شده باشيد، زياد است و بايد حتما درمان شويد.
در برخي موارد ممكن است وجود اي يو دي منجر به سوراخ شدن ديواره رحم شود كه با درد شديد و خونريزي همراه است، در چنين مواقعي بايد به پزشك مراجعه كنيد تا در صورت لزوم با جراحي اي يو دي را بيرون بياورد، البته اين مورد بسيار كم اتفاق مي افتد. ممكن است با علائم تكان خوردن دستگاه اي يو دي مواجه شويد و احساس كنيد كه از رحم بيرون آمده است كه احتمال آن يك به هزار است ولي اگر براي شما اتفاق افتاد هيچ جاي نگراني نيست و عوارضي را به دنبال ندارد ولي بايد در اسرع وقت با مراجعه به بيمارستان اي يو دي IUD را خارج نماييد چون در صورت جابجايي آن ممكن است باردار شويد و در اين صورت احتمال سقط جنين و يا عفونت هاي شديد دستگاه تناسلي وجود دارد.
منبع : Healthline